Δίον, η ιερή πόλη των Μακεδόνων στις υπώρειες του Ολύμπου

Τραγουδώντας ο Ησίοδος γύρω στα 700 π.Χ. το θεϊκό έρωτα του Δία για την Θυία, την κόρη του προπάτορα των ελλήνων Δευκαλιώνα, λέει ότι αυτή έμεινε έγκυος και γέννησε δύο παιδιά, τον Μάγνητα και το Μακεδόνα, που έζησαν στην Πιερία γύρω από τον Όλυμπο. Ο ιερός τόπους του Δία στην περιοχή αυτή ήταν το Δίον στις υπώρειες του Ολύμπου. Η πόλη του Δίου αναφέρεται για πρώτη φορά στην περιγραφή της πορείας του Σπαρτιάτη στρατηγού Βρασίδα από τη Θεσσαλία στη χώρα του φίλου του, βασιλιά της Μακεδονίας, του Περδίκα Β΄. Ήταν η πρώτη πόλη που συνάντησε ο Βρασίδας μετά το πέρασμα των συνόρων το καλοκαίρι του 424 π.Χ. Προς το τέλος του 5ου αιώνα π.Χ. σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέα, ανέβηκε στον θρόνο της Μακεδονίας ο Αρχέλαος που αναδιοργάνωσε το κράτος, ενίσχυσε την κεντρική εξουσία, έκανε δρόμους και οχυρά και εκσυγχρόνισε τον στρατό. Στο Δίον, κατά τον Διόδωρο και άλλους συγγραφείς, ο ίδιος βασιλιάς οργάνωσε, προς τιμήν του Ολυμπίου Διός και των Μουσών που λατρευόταν εκεί, αγώνες αθλητικούς και σκηνικούς διάρκειας εννέα ημερών. Στις θεατρικές παραστάσεις που ανέβηκαν εκεί ασφαλώς θα περιλαμβάνονταν τα δράματα "Αρχέλαος" και "Βάκχες" που συνέθεσε ο Ευριπίδης στα τελευταία χρόνια της ζωής του στη μακεδονική αυλή. Ο Δίων ο Χρυσόστομος μαρτυρεί ότι ο Φίλιππος και ο Αλέξανδρος συνήθιζαν μετά τις νίκες τους να πανηγυρίζουν στο Δίον με μεγαλοπρεπείς θυσίες για το Δία και τις Μούσες καθώς και με τους αγώνες των Ολυμπίων.

Σύμφωνα με τον Διόδωρο ο Αλέξανδρος έκανε την πανηγυρική ετοιμασία της μεγάλης εκστρατείας του στο Δίον με λαμπρές θυσίες στον Ολύμπιο πατέρα, με αγώνες και με λαμπρές δεξιώσεις στην εκατοντάκλινη σκηνή του. Πολλοί αρχαίοι συγγραφείς μιλούν για το αριστούργημα του Λυσίππου που έγινε με εντολή του Αλέξανδρου και στήθηκε στο Δίον. Παρίστανε τους 25 έφιππους εταίρους που έπεσαν στην μάχη του Γρανικού. Αργότερα ο Μέτελλος μετέφερε τους χάλκινους ανδριάντες στη Ρώμη. Η ιδιαίτερη αγάπη του Αλεξάνδρου για το Δίον φαίνεται και από την επιθυμία του, που καταγράφηκε στη διαθήκη του, να χτιστεί εκεί ένας πολυτελής ναός του Διός.

Στα χρόνια του Φιλίππου Ε΄ έγινε μια καταστρεπτική εισβολή των Αιτωλών στο Δίον, που την περιγράφει ο Πολύβιος. Ο στρατηγός Σκόπας ισοπέδωσε τα τείχη, τα σπίτια και το γυμνάσιο της πόλης, έκαψε τις στοές και τις άλλες εγκαταστάσεις στο τέμενος του Διός και σώριασε στο χώμα τα αγάλματα των Μακεδόνων βασιλέων. Η πόλη ανασυγκροτήθηκε και, όταν το 169 π.Χ. ο ύπατος Μ. Φίλιππος την κατάλαβε, θαύμασε την οχύρωσή της, τα δημόσια κτήρια και το πλήθος των αγαλμάτων.   Αυτά μας πληροφορεί ο Τίτος Λίβιος προσθέτοντας ότι ο Ρωμαίος ύπατος έδειξε μεγάλο σεβασμό απέναντι στο ιερό του Διός, φροντίζοντας προσωπικά για την προστασία του από τα χέρια των στρατιωτών.

Η τελευταία αναφορά στο Δίον χρονολογείται τον 10ο αι. μ.Χ. και γίνεται στο έργο του Κωνσταντίνου Πορφυρογέννητου <<Περί Θεμάτων>>.

Από την αναγέννηση και μετά σημειώνεται στους χάρτες η θέση του με την ένδειξη Dium ήstadia (Σταδιά) που σημαίνει "Στο Δίον". Οι σημερινοί κάτοικοι ονομάζουν την οχυρωμένη πόλη "Το Κάστρο", όπως πράγματι ήταν στα παλαιοχριστιανικά χρόνια.

πηγή: (Από το βιβλίο του καθηγητή κ. Παντερμαλή "ΔΙΟΝ Αρχαιολογικός Χώρος και Μουσείο")